1.පදාර්ථයේ විපර්යාස වර්ග ,
* භෞතික විපර්යාස (Physical Changes):
* මෙහිදී සිදුවන්නේ පදාර්ථයේ ස්වභාවයේ (ආකාරයේ - රූපයේ, ප්රමාණය, අවස්ථාවේ) වෙනසක් පමණි.
නව ද්රව්ය සෑදෙන්නේ නැත.
උදාහරණ: අයිස් දියවීම, ජලය වාෂ්ප වීම, වීදුරුවක් බිඳීම.
රසායනික විපර්යාස (Chemical Changes / Reactions):
මෙහිදී නව රසායනික ද්රව්ය සෑදේ.
පරමාණු අතර ඇති රසායනික බන්ධන කැඩී නව බන්ධන ඇතිවේ.
උදාහරණ: යකඩ මළ බැඳීම, කඩදාසියක් දැවීම, ආහාර දිරවීම.
රසායනික ප්රතික්රියා වර්ග
- ප්රධාන වශයෙන් රසායනික ප්රතික්රියා වර්ග කිහිපයක් මෙහිදී සාකච්ඡා කෙරේ:
සංයෝජන ප්රතික්රියා (Combination Reactions):
වියෝජන ප්රතික්රියා (Decomposition Reactions):
ඒක විස්ථාපන ප්රතික්රියා (Single Displacement Reactions):
එක් මූලද්රව්යයක් සංයෝගයක ඇති වෙනත් මූලද්රව්යයක් විස්ථාපනය කර නව සංයෝගයක් සාදයි.
මෙහිදී සක්රියතා ශ්රේණිය (Reactivity Series) වැදගත් වේ. (වැඩි සක්රියතාවක් ඇති ලෝහයක් අඩු සක්රියතාවක් ඇති ලෝහයක් විස්ථාපනය කරයි).
උදා: A + BC \ AC + B
ද්විත්ව විස්ථාපන ප්රතික්රියා (Double Displacement Reactions):
සංයෝග දෙකක කොටස් අන්යෝන්ය වශයෙන් හුවමාරු වී නව සංයෝග දෙකක් සාදයි.
* උදා: AB + CD \ AD + CB
රසායනික සමීකරණ
* රසායනික ප්රතික්රියාවක් කෙටියෙන් දැක්වීමට යොදා ගනී.
* ප්රතික්රියක (Reactants) සහ නිෂ්පාදන (Products) සංකේත මගින් දක්වයි.
* රසායනික සමීකරණ තුලනය කිරීම (Balancing Chemical Equations) මූලික වේ. (පදාර්ථ සංස්ථිති නියමය අනුව, ප්රතික්රියකවල ඇති පරමාණු ගණන නිෂ්පාදනවල ඇති පරමාණු ගණනට සමාන විය යුතුය).
ලෝහ නිස්සාරණය
* පොළොවේ ඇති ලෝහ ඛනිජවලින් (Metals Ores) ලෝහ වෙන්කර ගැනීම (Extraction) පිළිබඳව ඉගෙන ගනී.
* විශේෂයෙන්ම යකඩ නිස්සාරණය (Extraction of Iron) සහ ඇලුමිනියම් නිස්සාරණය (Extraction of Aluminium) සඳහා යොදන ක්රම සාකච්ඡා කෙරේ.
පරිසරයට බලපෑම
* වායුගෝලයේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් (Carbon Dioxide) මට්ටම ඉහළ යාම සහ හරිතාගාර ආචරණය (Greenhouse Effect), ගෝලීය උෂ්ණත්වය (Global Warming) සහ ඒවායේ ප්රතිවිපාක පිළිබඳව ද අවධානය යොමු කරයි.
